Snakk dialekt
JENS
HAUGAN
Førsteamanuensis i norsk, Høgskolen i Hedmark / Hamar dialekt- og
mållag
__________________________________________________________
Eg vil takke
Per Johansen for eit tappert forsøk på å svare meg
på mi målform (HA 23.3.). Det kan jo hende at jeg
burde svare tilbake på bokmål bare for å understreke
at målforma faktisk er underordnet innholdet i det
vi ønsker å kommunisere. Men det
ser eg ikkje noko poeng i sidan begge målformene jo
er sidestilte og likeverdige.
Når vi
snakkar til kvarandre, bruker vi som regel dialekt. Per Johansen
skriv om si eiga mor at ho kom ifrå Frosta i Trøndelag og derfor
prata trøndsk og ikkje nynorsk. Eg har framleis vanskeleg for å
skjønne korfor nokon vil ha det for seg at ein skal snakke nynorsk.
Nynorsk og bokmål er skriftspråk som ikkje er baserte på éin dialekt
eller éin region. Derfor er det i utgangspunktet som regel ingen som
heilt naturleg av seg sjølv vil snakke bokmål eller nynorsk. Ei anna
sak er at NRK i svært lang tid har hatt ein normeringspolitikk og at
lyttarane og sjåarane gjennom fleire generasjonar har fått eit
inntrykk av kva som ”er” (nokon meiner bør vere) normalisert
talemål. Mange oppfattar dette nok som ei slags rettesnor – spesielt
ungar har lett for å lære seg barne-tv-språk. Det er først dei
seinare åra at ein har opna for meir for bruk av dialekt i offentleg
kringkasting.
Mora til
Per Johansen prata sjølvsagt dialekt – og ho blei respektert lell,
skriv Johansen. Det får vi no håpe! Ho hadde nok vore mindre
respektert i lokalmiljøet dersom ho hadde knota på bokmål eller
nynorsk – som altså er skriftspråk. Når det er sagt, vil eg nok ut
ifrå eit språkleg perspektiv påstå at trøndske dialektar ligg mykje
nærmare den nynorske skriftnormalen enn bokmål. Forholdet mellom
dialektbruk og val av skriftspråk har som regel meir samanheng med
politikk og haldningar enn faktiske språklege grunnar. Oppfordringa
er derfor: snakk dialekt, og bruk den målforma som passar deg. Men
pass på at du respekterer valet til dei som vel ei anna målform enn
du sjølv. Dei to målformene er sidestilte og likeverdige – ved lov.
Ny
utgåve av André Bjerkes samla dikt kjem i posten etter kvart. |